حسابداری صنعتی یا Cost Accounting یکی از محبوب‌ترین شاخه های علم حسابداری است که با تولید و صنعت ارتباط دارد اصلی‌ترین و مهم‌ترین هدف حسابداری صنعتی محاسبه بهای تمام شده محصولات است. برای تولید محصولات هزینه هایی مصرف می شود که نیازمند محاسبه و بررسی و تجزیه و تحلیل توسط حسابدار هستند؛ بنابراین برای انجام حسابداری صنعتی باید با هزینه های مرتبط با تولید نیز آشنا بود ازآنجاکه حسابداری صنعتی نقش مهمی بر نحوه قیمت گذاری کالاها دارد این نوع از حسابداری را حسابداری هزینه یابی نیز می‌نامند.
افرادی که در زمینه حسابداری صنعتی فعالیت دارند شغل بسیار حساسی دارند؛ زیرا گزارش هایی که تهیه کرده و به مدیران ارائه می دهند در تصمیمات آینده شرکت بسیار مؤثر هستند و اگر کوچک‌ترین اشتباهی در محاسبات رخ دهد سودآوری شرکت را تحت تأثیر قرار می‌دهد. مدیریت و کنترل هزینه ها امری بسیار مهم است و کاهش دادن هزینه ها و افزایش میزان سودآوری شرکت از اهداف اصلی هر کسب و کاری است به کمک این نوع از حسابداری می‌توان موجودی کالا و شیوه ساخت آن‌ها را ارزیابی کرد.
وظایف حسابداری صنعتی
این شاخه از حسابداری با هزینه های مربوط به تولید محصولات سروکار دارد؛ بنابراین کنترل و کاهش هزینه ها در حسابداری صنعتی بسیار مورد اهمیت است در این نوع از حسابداری اطلاعات لازم در مورد کالاها را جمع آوری کرده و تجزیه و تحلیل می‌کنند و بهای تمام شده آن‌ها را محاسبه می‌کنند به همین علت به نام حسابداری بهای تمام شده نیز شناخته می‌شود برخی از مهم‌ترین وظایف حسابداری صنعتی عبارت‌اند از:
- محاسبه هزینه های مستقیم: یعنی هزینه هایی که مستقیماً در ساخت کالا تأثیرگذارند؛ مانند مواد اولیه.
- محاسبه هزینه های غیرمستقیم: یعنی هزینه‌هایی که تأثیر مستقیم بر روی ساخت کالا ندارند و بر روی کسب و کار تأثیرگذارند؛ مانند هزینه های مربوط به نگهداری، تبلیغات، آب و برق و….
- تهیه صورت های مالی و گزارش ها: حسابدار باید اطلاعاتی از عملکرد واحد اقتصادی و بهای تمام شده محصولات را در قالب گزارش تهیه کرده و به مدیریت ارائه دهد این گزارش ها در تصمیم‌گیری و مدیریت شرکت حسابداری مورد استفاده قرار می‌گیرند. حسابداران این گزارش ها را به دو صورت درون سازمانی و برون سازمانی تهیه می‌کنند.
- نظارت بر نحوه فعالیت و عملکرد کارمندان بخش مالی
- راهنمایی و مشاوره به مدیران جهت نیل به اهداف شرکت
- ارائه راهکارهای لازم برای مدیریت و کاهش دادن هزینه ها
- انتخاب بهترین روش برای تعیین قیمت محصولات
انواع گزارش ها در حسابداری صنعتی
یکی از انواع خدمات مالی و حسابداری و وظایف حسابداران تهیه گزارش های لازم و ارائه آن‌ها به مدیریت جهت تصمیم گیری است انواع گزارش‌هایی که حسابداران صنعتی تهیه می کنند عبارت‌اند از:
- گزارش خرید مواد اولیه و مصرف آن: برای تولید محصول نیاز به مواد اولیه داریم بهای مواد اولیه مستقیماً بر روی بهای تمام شده محصول تأثیرگذار است به همین علت باید گزارشی از خرید مواد و مقدار مصرف آن تهیه و در دسترس مدیران قرار گیرد.
- گزارش موجودی مواد: مواد خریداری شده جهت تولید محصول را در انبار نگهداری می‌کنند حسابدار باید گزارشی از مقدار مواد موجود در انبار تهیه کرده و به مدیر شرکت ارائه دهد تا مدیریت باتوجه به آن برای سفارش محصولات تصمیم‌گیری نماید.
- گزارش سربار: گزارش سربار شامل مواد غیرمستقیم و دستمزد غیرمستقیم در فرایند تولید محصول است و به مدیریت در تصمیم‌گیری کمک می‌کند.
- گزارش دستمزد: افرادی که در تولید محصول به طور مستقیم دخالت دارند دستمزدی دریافت می‌کنند که به آن دستمزد مستقیم گفته می شود هزینه این نوع دستمزد نیز باید در قالب گزارش به مدیریت شرکت ارائه شود.
- گزارش بهای تمام شده: یکی از اصلی‌ترین گزارش های حسابداری صنعتی گزارش بهای تمام شده است که مقدار سود را نشان می‌دهد و به تصمیم گیری مدیریت در مورد کاستن هزینه ها و افزایش دادن سود کمک می‌کند.
- گزارش ضایعات: در فرایند تولید محصولات به هر دلیلی ممکن است ضایعاتی به وجود آیند مقدار این ضایعات باید در گزارشی توسط حسابدار اعلام شود از گزارش ضایعات در راستای کاهش دادن هزینه ها و اشتباهات انسانی استفاده می‌کنند.
اجزای حسابداری صنعتی
اجزا و عوامل مؤثر در حسابداری بهای تمام شده شامل مواد اولیه، دستمزد و سربار است که در اینجا به توضیح مختصری در مورد هریک از این عوامل می‌پردازیم:
- مواد اولیه: مهم‌ترین رکن برای تولید محصول مواد اولیه است که به دودسته مواد مستقیم و مواد غیرمستقیم تقسیم می‌شود:
- مواد مستقیم: موادی که در ساخت محصول مستقیماً دخالت دارند را مواد مستقیم می‌گویند؛ مانند چوب در ساخت میز.
- مواد غیرمستقیم: موادی هستند که برای ساخت محصول ضروری هستند؛ اما به علت مصرف کمی که دارند نمی‌توان آن‌ها را در دسته مواد مستقیم قرارداد مانند میخ در ساخت میز.
- دستمزد: حق الزحمه ای که بابت ساخت محصول به کارگران پرداخت می‌کنند را دستمزد تولید می‌گویند که شامل دو نوع دستمزد مستقیم و غیرمستقیم می‌باشد:
- دستمزد مستقیم: دستمزدی که مستقیماً برای تولید و ساخت کالا پرداخت می‌شود را دستمزد مستقیم گویند.
- دستمزد غیرمستقیم: دستمزدی است که مستقیماً در تولید و ساخت کالا نقش ندارد؛ مانند دستمزد نگهبان.
- سربار (سایر هزینه ها): به هزینه هایی که در جریان تولید محصول شکل می گیرند؛ اما نمی‌توان آن‌ها را مستقیماً به تولید یا محصول ارتباط داد را سربار می‌گویند در واقع سربار کارخانه شامل مواد غیرمستقیم، دستمزد غیرمستقیم، هزینه بیمه، تعمیر ماشین‌آلات، استهلاک و غیره است.
اهمیت حسابداری صنعتی
این شاخه از حسابداری در شرکت‌هایی که فعالیت اصلی آن‌ها تولید است و در زمینه تولید محصولات مختلف و صنعت فعالیت دارند کاربرد داشته و مورد استفاده قرار می‌گیرد. زمانی که کالایی تولید می‌شود تمام هزینه های صورت گرفته باید شناسایی شده و هزینه‌یابی های لازم انجام شوند تا بتوان قیمت تمام شده کالا را محاسبه کرده و به دست مصرف کننده رساند مسئول شناسایی و تخمین هزینه ها و محاسبه بهای تمام شده محصول حسابدار صنعتی است. میزان سودآوری شرکت با بهای تمام شده محصول مستقیماً در ارتباط است به همین دلیل محاسبه دقیق بهای تمام شده و هزینه یابی محصول امری بسیار مهم و ضروری است درصورتی که عوامل مؤثر بر هزینه های تولید و ساخت محصول دقیق‌تر شناسایی و برآورد شوند مدیر شرکت بهتر می‌تواند برای آینده تصمیمات لازم را اتخاذ نماید.
در صورتی که در شناسایی و تخمین هزینه ها هر گونه اشتباهی رخ دهد مستقیماً بر روی سودآوری شرکت تأثیر می‌گذارد و همین امر نشان‌دهنده اهمیت حسابداری صنعتی در شرکت‌های تولیدی و صنعتی است. مجموعه سما حساب علاوه بر ارائه انواع خدمات حسابرسی و حسابداری دوره‌های آموزش حسابداری صنعتی را توسط اساتید مجرب برگزار می‌کند برای شرکت در این دوره های آموزشی و بهره‌مندی از خدمات این مؤسسه می‌توانید با کارشناسان این مجموعه تماس حاصل نمایید.