صورت های مالی در سازمان ها نشان‌دهنده ی اطلاعات مالی آنها می‌باشد که دربرگیرنده‌ی خلاصه‌ای از داراییها و بدهیها و حقوق صاحبان سهام (سرمایه) و درآمد و هزینه و سود و زیان می‌باشد. هنگام تشکیل یک شرکت یا سازمان هدف اصلی کسب سود، سرمایه‌گذاری و تأمین مالی می‌باشد. منظور از صورت های مالی ترازنامه، صورتحساب گردش وجوه نقد، صورتحساب سود و زیان و صورت سود و زیان جامع، صورت تغییرات سرمایه در یک دورهی مالی مشخص می‌باشد.
درواقع صورتهای مالی گزارشاتی هستند که وضعیت مالی و فعالیت شرکت تجاری را بهصورت منظم و طبقه‌بندی‌شده بیان می‌کنند. در طول یک سال مالی همه‌ی رویدادها در سند حسابداری و دفاتر روزنامه و کل ثبت می‌شوند و برای این‌که این اطلاعات بهصورت خلاصه و به‌آسانی در دسترس استفاده‌کنندگان قرار گیرند آنها را بهصورت گزارش‌های مالی خلاصه کرده و طبقه‌بندی می‌کنند. تحریر دفاتر قانونی باعث میشود به‌آسانی بتوان اسناد و مدارک موردنیاز سازمان مالیاتی را حتی بعد از چندین سال به‌راحتی نگه‌داری و بررسی کرد.
اطلاعات موجود در صورت های مالی
در صورتهای مالی برخی از اطلاعاتی که باید موجود باشند به شرح زیر هستند:
- نام شرکتی که گزارش مالی را تهیه کرده و سایر اطلاعات آن باید در صورت مالی درج شود.
- در صورتهای مالی باید تعیین شود که گزارش مربوط به یک واحد تجاری و یا چندین واحد تجاری می‌باشد.
- تاریخ پایان دورهی مالی باید در گزارشات صورتهای مالی بیان شود.
- واحد پولی که اطلاعات مندرج در صورتهای مالی باتوجه‌به آنها نوشته‌شده نیز باید ذکر شود.
- در صورتهای مالی معمولاً اعداد بزرگ بهصورت هزار ریال یا میلیون ریال گرد می‌شوند.
ارقام صورتهای مالی از روی مانده حساب‌های دفترکل نوشته می‌شوند و ابتدا تراز آزمایشی را تهیه کرده و سپس از طریق تراز آزمایشی، انواع صورتهای مالی را تهیه می‌کنند.
انواع صورت های مالی
از اساسی‌ترین و اصلی‌ترین انواع صورتهای مالی میتوان به ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت گردش جریان وجوه نقد و صورت سود و زیان جامع اشاره کرد. این صورت‌ها توسط همه‌ی شرکت‌ها و یا مؤسساتی که خدمات حسابداری را ارائه می‌دهند تهیه‌شده و باعث دستیابی به اطلاعات دقیق از فعالیت‌ها و امور مالی شرکت می‌شوند.
از دیگر صورتهای مالی نیز میتوان به صورتحساب سرمایه اشاره کرد؛ اما این صورتحساب جزء صورتهای مالی اساسی محسوب نمی‌شود. در سال‌های اخیر نیز صورتی به نام صورت تغییرات حقوق مالکان نیز به صورتهای مالی اضافه شد که درصورتی‌که شرکت‌ها این گزارش را ارسال کنند دیگر نیازی به ارائه‌ی گزارش سود و زیان انباشته ندارند. صورتحساب سود و زیان انباشته در زیر صورت سود و زیان نوشته میشود.
در اینجا به بررسی و شرح مختصری از صورتهای مالی اساسی می‌پردازیم:
-
ترازنامه:
یکی از مهمترین و اصلی‌ترین صورتهای مالی شرکت‌ها ترازنامه است که وضعیت مالی شرکت را در یک دورهی معین نشان می‌دهد و از سه بخش دارایی و بدهی و سرمایه تشکیل میشود. داراییها همان اموال و منابع موجود در شرکت هستند که قابل تبدیل‌شدن به پول و نقدشدن هستند مانند: زمین، اثاثیه، اسناد و حساب‌های دریافتنی، ساختمان و غیره.
منظور از بدهیها نیز تعهدات افراد دیگر به شرکت است که به‌عنوان بستانکار شرکت شناخته می‌شوند و شامل اسناد پرداختنی، حساب‌های پرداختنی، وام‌های پرداختنی و غیره هستند. منظور از سرمایه یا حقوق صاحبان سهام نیز آورده‌ی نقدی افراد به شرکت می‌باشد.
-
صورتحساب سود و زیان:
صورت سود و زیان اطلاعاتی در خصوص سود و یا زیان شرکت را در طی دورهی مالی مشخص ارائه می‌دهد و میتوان آن را بهصورت ماهانه، سه‌ماهه، شش‌ماهه و یا حتی سالانه تهیه نمود و با استفاده از روش یک‌مرحله‌ای و یا دومرحله‌ای آن را تهیه می‌کنند.
- روش یک‌مرحله‌ای: در این روش ابتدا همه‌ی درآمدها را محاسبه کرده سپس هزینه را جمع کرده و اختلاف درآمدها و هزینه‌ها را در صورت مثبت‌بودن به‌عنوان سود و در صورت منفی بودن به‌عنوان زیان شناسایی می‌کنند.
- روش دومرحله‌ای: در این روش ابتدا درآمدها و هزینه‌های عملیاتی محاسبه‌شده و سپس درآمدها و هزینه‌های غیرعملیاتی را محاسبه کرده و اختلاف آنها را به‌عنوان سود و یا زیان قبل از کسر مالیات شناسایی می‌کنند.
-
صورتحساب سود و زیان جامع:
در این نوع صورت مالی مقدار افزایش یا کاهش درآمدها و هزینه های انجام‌شده یا نشده را ارائه می‌دهند و چون کامل‌تر می‌باشد از طریق این صورت مالی بسیار بهتر میتوان سود و زیان شرکت را شناسایی کرد.
-
صورت گردش وجوه نقد:
با استفاده از این صورت مالی میتوان متوجه تغییرات وجوه نقد شرکت شد. علاوه بر صورتهای مالی گفته‌شده نیاز است که برخی اطلاعات مانند شیوه‌ی فعالیت شرکت، هدف‌های مالی، روش حسابداری شرکت و غیره به این گزارش‌ها پیوست شوند.
نکات مورد اهمیت در صورتهای مالی اساسی
هنگام تهیه صورتهای مالی توجه به برخی نکات حائز اهمیت می‌باشند:
- اطلاعاتی که در صورتهای مالی ارائه می‌شوند باید ساده و مختصر باشند.
- صورتهای مالی باید به‌گونه‌ای تهیه شوند که در تصمیمات استفاده‌کنندگان تأثیرگذار باشند.
- طبق اصل محافظه کاری در حسابداری، صورتهای مالی باید طوری تهیه شوند که فاقد خوش‌بینی یا زیاده بینی‌های واقعی باشند به همین دلیل برای گزارش داراییها معمولاً کمترین میزان مبلغ داراییها و در مورد هزینه‌ها بیشترین مبلغ را درج می‌کنند تا هنگام ارزیابی سود عملیاتی از ایجاد سود کاذب خودداری شود.
- صورتهای مالی به‌تنهایی نشان‌دهنده فعالیت‌های مالی شرکت نبوده و باید بتوان آنها را درک کرده و تجزیه‌وتحلیل نمود.
سه جزء صورتهای مالی چیست؟
صورتهای مالی اساسی و اجزای آن شامل: ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد می‌باشند.
ترازنامه (بیلان): ترازنامه یکی از انواع صورتهای مالی است که وضعیت اقتصادی یک شرکت را در زمان معینی نشان می‌دهد و معمولاً بهصورت میان‌دوره و پایان دوره تهیه میشود. ترازنامه از 5 بخش شامل: عنوان، داراییها، بدهیها، حقوق صاحبان سهام (سرمایه) و جمع اقلام ترازنامه تشکیل میشود.
اجزای اصلی ترازنامه شامل داراییها، بدهیها و حقوق صاحبان سهام است و معادله‌ی حسابداری آن نیز بهصورت زیر است:
بدهی + حقوق صاحبان سهام (سرمایه)= دارایی
ترازنامه را میتوان به صورت T، سرمایه در گردش و گزارشی تهیه نمود.
صورت سود و زیان: صورتحساب سود و زیان درآمدها و هزینه‌های یک شرکت را در طی یک دورهی معین نشان می‌دهد به‌طوری‌که اگر میزان درآمد بیشتر از هزینه باشد نشان‌دهنده سود خالص و درصورتی‌که میزان درآمد کمتر از هزینه باشد نشان‌دهنده زیان خواهد بود. این صورتحساب از 4 بخش عنوان، درآمد، هزینه و سود یا زیان خالص (ویژه) تشکیل شده است و به دو صورت T و گزارشی تهیه میشود.
صورت جریان وجوه نقد: این صورتحساب اطلاعات دریافت‌ها و پرداخت‌های نقدی شرکت را در طی یک دورهی معین نشان می‌دهد. این صورت مالی که بر اساس اطلاعات ترازنامه صورت سود و زیان تهیه میشود میزان منابع و مصارف نقدی شرکت را در طی یک سال نشان می‌دهد.
ماهیت دارایی در صورت های مالی چیست؟
ارزیابی صورت های مالی یکی از مهمترین راه های ارزیابی وضعیت مالی شرکت و سودآوری آن است. صورت های مالی نشان دهنده وضعیت مالی و دارایی ها و بدهی های شرکت هستند. یکی از اصلی ترین و بااهمیت ترین صورت های مالی ترازنامه است که در آن وضعیت انواع دارایی های شرکت نشان داده می شود.
دارایی به اموال و منابع مالی یک شرکت اعم از منابع اقتصادی، اموال و منابعی که در مالکیت واحد تجاری بوده و قابلیت نقد شدن را دارند گفته می شود. دارایی ها را می توان با توجه به میزان نقدشوندگی آنها و فیزیکی و غیرفیزیکی بودن آنها به صورت زیر طبقه بندی نمود:
- دارایی های جاری: این دارایی ها را می توان به سرعت به پول نقد تبدیل کرد مانند: وجوه نقد، اسناد و اوراق بهادار، اوراق قرضه، موجودی کالا، پیش پرداخت و… .
- دارایی های ثابت: این دارایی ها که به دارایی های بلندمدت نیز معروف هستند قابلیت نقدشوندگی پایینی دارند و نمی توان آنها را به سرعت تبدیل به وجه نقد نمود مانند: زمین، ساختمان، تجهیزات.
- دارایی های مشهود: این دارایی ها فیزیکی بوده و قابل مشاهده هستند و اغلب همان دارایی های جاری به شمار می روند مانند: وجه نقد، اثاثیه و ماشین آلات.
- دارایی های نامشهود: این دارایی ها وجود فیزیکی ندارند؛ ولی قابلیت قیمت گذاری دارند مانند: سرقفلی، حق‌تألیف، حق ثبت.
- دارایی های عملیاتی: این دارایی ها شامل دارایی هایی هستند که درطی فعالیت های جاری شرکت حاصل می شوند مانند: ماشین آلات، موجودی ها، حق چاپ.
- دارایی های غیرعملیاتی: این دارایی ها در جریان عملیات جاری واحد تجاری کسب نمی شوند و باعث ایجاد درآمد می شوند مانند: زمین، سرمایه گذاری کوتاه مدت.
ماهیت حساب ها در حسابداری نیز شامل ماهیت بدهکار، بستانکار، خنثی و دوگانه هستند.
تمامی حساب های گیرنده مانند وجوه نقد، حساب های دریافتنی، دارایی ها، هزینه ها و غیره ماهیت بدهکار دارند.
حساب های بدهی، پیش دریافت، سرمایه، درآمد و غیره نیز ماهیت بستانکار دارند.
حساب های خنثی جنبه مالی نداشته و تعهدی هستند؛ مانند حساب های انتظامی و غیر انتظامی.
حساب های با ماهیت دوگانه نیز شامل حساب هایی هستند که می توانند در هر دو سمت بدهکار و بستانکار ثبت شوند؛ مانند حساب جاری شرکا.
صفر تا صد تهیه صورت های مالی
شرکت ها و مجموعه های مختلف گردش و وضعیت مالی مجموعه خود را باید از طریق ارائه گزارش بیان کنند. گزارش های مالی به مدیران شرکت ها کمک می‌کنند تا دیدی کامل از فعالیت‌ها و عملکرد شرکت داشته و از این طریق بهتر بتوانند برای پیشبرد اهداف شرکت برنامه ریزی و تصمیم‌گیری نمایند.
شرکت‌ها در دوره‌هایی مشخص گزارش‌هایی را به طور خلاصه تهیه می‌کنند که به این گزارش‌ها صورتهای مالی گفته میشود که در آن وضعیت مالی و وضعیت داراییها و بدهی‌های شرکت مشخص میشود. صورتهای مالی باید طبق استانداردها و اصول حسابداری تهیه شوند تا اطلاعاتی کامل و دقیق از وضعیت مالی و عملکرد شرکت را ارائه دهند.
با استفاده از نرم‌افزارهای حسابداری میتوان در سریع‌ترین زمان صورتهای مالی را تهیه نمود و میزان خطاها را کاهش داد. صورتهای مالی شامل ترازنامه، صورتحساب سود و زیان جامع، صورت گردش وجوه نقد و صورت سود و زیان می‌باشد.
- ترازنامه: این صورت مالی که به عنوان بیلان نیز از آن یاد میشود نشان‌دهنده میزان دارایی، بدهی و سرمایه شرکت در دورهای زمانی مشخص می‌باشد.
- صورت سود و زیان جامع: در این نوع صورت مالی همه درآمدها و هزینه‌های یک دوره مالی را که به سهام‌داران و صاحبان سرمایه میتوان پرداخت نمود تفکیک کرده و بررسی می‌نمایند.
به عبارت دیگر این صورت مالی میزان افزایش یا کاهش حقوق صاحبان سرمایه و سهام‌داران را باتوجه‌به درآمدها و هزینه ها مشخص می‌کند.
- صورت گردش وجوه نقد: این نوع صورت مالی فعالیت‌های پولی سازمان را با دیگر سازمان‌ها بررسی کرده و برای محاسبه آن میزان پول هزینه شده از میزان پول دریافتی کسر می‌گردد.
- صورتحساب سود و زیان: با توجه به این صورت مالی مقدار پول به دست آمده در پایان دوره مالی به عنوان درآمد و پول خرج شده به عنوان هزینه شناسایی میشود.
در این صورت مالی درآمدهای عملیاتی و غیرعملیاتی را از هزینه‌های عملیاتی کسر کرده و از اختلاف بین این دو عدد سود و زیان قبل از کسر مالیات مشخص میشود سپس مالیات را کسر کرده و میزان سود خالص را به دست می‌آورند. اطلاعاتی که در صورتهای مالی درج می‌شوند باید مختصر باشند و برای این منظور باید داراییها را به میزان حداقل ارزش آنها و هزینه را با حداکثر ارزش آنها ثبت نمود تا سود واقعی مشخص شود.
هر یک از صورتهای مالی هدف مشخصی دارند؛ اما باید بتوانند اطلاعاتی کلی از این که در شرکت چه داریم و از کجا آمده‌اند و میزان هزینه‌های انجام شده شرکت را به سهام‌داران و صاحبان سرمایه ارائه دهند.
حسابرسی صورت های مالی
حسابرسی به معنای رسیدگی به حساب‌ها می باشد و در حسابداری و حسابرسی ممیزان به بررسی صورتهای مالی و کشف اشتباهات یا تقلبات موجود در آنها می‌پردازند. شرکت‌ها و مؤسسات اقتصادی برای جلوگیری از هرگونه تخلف یا اشتباه در صورتهای مالی موظف‌اند صورتهای مالی خود را بهصورت قانونی و سالانه مورد بررسی و حسابرسی قرار دهند.
درصورتی‌که اسناد حسابداری به هر دلیلی به‌درستی تهیه نشوند صورت های مالی تهیه شده نیز مورد اطمینان نبوده و به‌وسیله ممیزان حسابرسی رد شده و باعث ایجاد مشکلات مالی و قانونی فراوانی برای کارفرمایان میشود. شرکت های حسابداری که انواع خدمات مختلف ازجمله خدمات حسابرسی را ارائه می‌دهند این کار را انجام داده و نتایج حاصله را به مدیران، سهام‌داران، بانک‌ها و غیره ارائه می‌دهند.
حسابرسی صورت های مالی نیز یکی از انواع حسابرسی می‌باشد که بهمنظور بررسی انواع صورتهای مالی و تأیید یا رد آنها صورت می‌گیرد. برای حسابرسی صورت های مالی افراد متخصص و کارشناس اقلام مندرج در آنها را طبق استانداردها و قوانین بررسی کرده و باعث تعیین اعتبار اسناد و مدارک شرکت جهت امور مالی و مالیاتی می‌شوند.
شرکت سما سوشیانت آریا (سماحساب) با داشتن کارشناسان حرفه‌ای و خبره و ارائه مشاوره و خدمات مالیاتی، مالی، حسابداری و حسابرسی و غیره صاحبان مشاغل و بنگاه‌های اقتصادی و شرکت‌ها را در دستیابی به اهداف و کسب سود بیشتر یاری می‌نماید.
تهیه صورت های مالی به عهده کیست؟
مسئولیت تهیه صورت های مالی و یادداشت های ضمیمه آن و افشای اطلاعات طبق استانداردهای حسابداری بر عهده شرکت و هیئت‌مدیره شرکت است و مسئولیت اظهارنظر درباره آنها به عهده حسابرس است صورتهای مالی شامل اطلاعاتی هستند که از آنها برای سرمایه‌گذاری و یا افزایش سرمایه استفاده می‌کنند. صورت های مالی شامل ترازنامه، صورتحساب سود و زیان، صورت گردش وجوه نقد و صورت حساب سود و زیان جامع هستند که خلاصه ای از وضعیت مالی شرکت به صورت طبقه‌بندی شده را ارائه می دهند و استفاده کنندگان از آنها برای تصمیم‌گیری استفاده می‌کنند.
طبق ماده 272 قانون مالیات کلیه شرکت های تولیدی، خدماتی و بازرگانی و شرکت هایی که به وسیله شرکت های دیگر و یا به صورت مشارکتی فعالیت تولیدی یا خدماتی انجام می‌دهند و املاک می‌سازند ملزم به تهیه صورت های مالی و ارائه آن به سازمان مالیات در زمان معین هستند همچنین برخی از افراد حقیقی و حقوقی نیز طبق تعیین سازمان مالیات ملزم به تهیه صورت های مالی هستند. تهیه صورت های مالی باید مطابق با نمونه فرم‌هایی که به وسیله سازمان حسابرسی تهیه شده اند صورت گیرد و کلیه اقلام و وقایع مهمی که در وضعیت مالی شرکت تأثیرگذار هستند باید در صورت های مالی ثبت شوند همچنین ارائه یادداشت های ضمیمه به همراه صورت های مالی نیز امری الزامی است.
تجزیه و تحلیل صورتهای مالی
برای پیش بینی آینده شرکت‌ها میتوان از تجزیه و تحلیل صورتهای مالی به منظور ارزیابی عملکرد استفاده کرد. تجزیه و تحلیل صورتهای مالی به اشکال مختلفی انجام میشود. با این کار میتوان وضعیت مالی یک شرکت را مشخص کرد و اطلاعات زیادی درباره فعالیت‌های شرکت به دست آورد.
گاهی اوقات تجزیه و تحلیل صورتهای مالی برای ارزیابی وضعیت یک شرکت در طولانی مدت و یا کوتاه مدت انجام میشود. برای این کار تمرکز ارزیابی روی بخش‌های از صورتهای مالی اهمیت دارد و میتوان با استفاده از نرم‌افزارهای مختلف تجزیه و تحلیل را انجام داد.
شرکت‌های حسابداری گوناگونی در کشور وجود دارند که صورتهای مالی شما را تجزیه و تحلیل می‌کنند. برای دریافت خدمات در این زمینه می‌توانید از مجموعه سما حساب کمک بگیرید. پرسنل مجموعه ما از دانش بسیار بالایی برخوردار هستند و می‌توانند اطلاعات کامل مجموعه شما را تجزیه و تحلیل کرده و ارزیابی آنها را به طور دقیق انجام دهند.
دانلود فایل PDF تهیه و تنظیم صورت های مالی
سوالات متداول
از اطلاعات صورتهای مالی میتوان به نام شرکتی که گزارش مالی را تهیه کرده، گزارش مربوط به یک واحد تجاری، تاریخ پایان دورهی مالی، اعداد بزرگ بهصورت هزار ریال یا میلیون ریال گرد و… وجود داشته باشند.
از انواع صورتهای مالی میتوان به ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت گردش جریان وجوه نقد و صورت سود و زیان جامع اشاره کرد. صورتحساب سرمایه هم جزو صورت حساب مالی است
ترازنامه از سه بخش دارایی و بدهی و سرمایه تشکیل میشود. منظور از داراییها، اموال و منابع موجود در شرکت هستند که میتوان آنها را بهنقدینگی تبدیل کرد. بدهیها هم بهمنظور تعهدات افراد دیگر به شرکت است.